Lubuskie szlaki nordic walking - Książęce parki i ogrody - Żagań i okolice

Szlak "książęcy"

park górny i park dolny w obszarze byłych granic obszaru należącego do pałacu, biegnie przełomem Bobru i kanału. Park przypałacowy charakteryzuje różnorodność drzewostanu a w szczególności platany, buki czerwone, choina kanadyjska, sosna wejmutka, sosna czarna, tulipanowiec i bożodrzew. Na trasie budynek byłego szpitala ufundowany przez Dorotę księżną żagańską oraz kościół p.w. Św. Krzyża oraz kaplica neogotycka dla wyznawców wszystkich religii.

Kolor szlaku - niebieski

Długość trasy - 4 km

Rodzaj trasy - krajobrazowo-historyczna

Stopień trudności – łatwa

 

Szlak niebieski mający 4 km, prowadzi wokół Parku Krajobrazowego. Miejsce o niezwykłych walorach przyrodniczych, malowniczym krajobrazie, zachęcające do odpoczynku i spędzenia wolnego czasu.

Chlubą miejscowości Żagań jest park krajobrazowy o łącznej powierzchni 77,49 ha, przez który przepływa rzeka Bóbr tworząc malowniczy krajobraz, z Pałacem Książęcym, kościołem pw. Św. Krzyża i szpitalem księżnej Doroty w tle. Rosną w nim interesujące gatunki drzew, a niektóre z nich stanowią pomniki przyrody. Do najcenniejszych okazów można zaliczyć miłorzęby dwuklapowe, tulipanowce, platany, tuje, cisy, buki szkarłatne, czerwone i piramidalne, wiązy, świerki, choiny kanadyjskie.

Po przejęciu księstwa żagańskiego przez Dorotę de Talleyrand-Perigord podjęto starania mające na celu uporządkowanie miejscowego parku i przekształcenie go we wspaniałe założenie krajobrazowe. Zadanie to wykonał Friedrich Teichert. Dzieło księżnej Doroty kontynuował jej najstarszy syn i następca, Napoleon Ludwik de Talleyrand-Perigord. Od 1866 roku z rozkazu księcia żagańskiego w niedziele, święta oraz każdy wtorek i czwartek w parku urządzano pokaz sztuk wodnych dla publiczności. Spadkobiercy księcia Napoleona Ludwika również nie szczędzili środków finansowych na utrzymanie parku.

Park miejski dzieli się na trzy części:

 

Ogród pałacowy, nazywany także Parkiem Kwiatowym, pełnił rolę ogrodu ozdobnego.

Park środkowy ze zlokalizowaną na wyspie bażanciarnią. Płaski teren bażanciarni wykorzystano do wytyczenia miejsc widokowych służących wypoczynkowi.

Wzdłuż wysokich brzegów Tylnego Bobru w parku górnym rozmieszczono natomiast liczne punkty widokowe.

 

 

 

Za najpiękniejszą część ogrodu uznawano powszechnie tzw. Ogród Holenderski przy wzniesionej przez Piotra Birona oranżerii nad Bobrem, który obecnie nie istnieje. Warto wspomnieć również o pozostałych obiektach parku, które za czasów panowania księżnej Doroty, dodawały mu blasku: fontanny, rzeźby, statuę Diany, Żabią Studnię oraz statuę Wenery.

 

 

 

W 1848 roku na wschód od pałacu zbudowano cieplarnię, w której w czasach księżnej Doroty hodowano 200 rodzajów i 450 gatunków roślin. Z ówczesnego wystroju pałacu zachowało się niewiele. Obecnie zobaczyć możemy tylko: Domek Portiera, Domek Wędkarski, kościół p.w. Św. Krzyża i szpital.

 

 

 

Legenda "O nieszczęśliwej młynarzównie"
Przy ul. Żelaznej, w Żaganiu na skraju parku otaczającego Pałac Książęcy i nad Bobrem w pobliżu mostu prowadzącego na Moczyń, stoi pensjonat "Młynówka". Urządzony w dawnym spichlerzu, wzniesionym z muru pruskiego w połowie XIX w. Wówczas w pobliżu stał jeszcze tzw. górny młyn. Właśnie z tym młynem związana jest legenda. Smutna opowieść powinna być przestrogą dla rodziców, którzy chcą bezwzględnie decydować o losie dzieci.

 

 

 

Działo się to bardzo, bardzo dawno temu. Młynarz Brunon był zamożnym człowiekiem. Z jego młyna korzystali prawie wszyscy okoliczni chłopi i dziedzice. Brunon miał jedno dziecko - córkę Mariannę. Piękna młynarzówna otrzymać miała słuszny posag, dlatego ojciec liczył, że przyszły zięć będzie równie majętny. Dziewczyna długo jednak nie myślała o ożenku, odrzucając kolejnych ojcowskich kandydatów do jej ręki. Uczucie w jej sercu wzbudził dopiero skromny parobek pomagający we młynie. Mateusz był urodziwy, jednak nie to skłoniło Mariannę do przyjrzenia się bliżej chłopakowi. Parobek zdobył się na czyn, którego omal nie przypłacił życiem.

 

Otóż lubiła Marianna przechadzać się w słoneczne letnie dni brzegiem jazu, w pobliżu koła młyńskiego. Spadająca woda tworzyła kaskady lśniących kropel, które odbijając światło tworzyły miniaturowe tęcze. Pewnego razu młynarzówna poślizgnęła się na zroszonej trawie i wpadła do rzeki. Byłaby z pewnością dostała się pod koło młyńskie, gdyby nie Mateusz, który zauważył, co się stało. Rzucił się na ratunek, ocalił dziewczynę, ale sam uderzony kołem o mało co nie zginął. Tym właśnie obudził miłość młynarzówny, do której od dawna już wzdychał potajemnie.

 

Młynarz Brunon zorientował się, że między dwojgiem młodych coś się dzieje. Zabronił córce spotkań z Mateuszem. Nie w smak mu była myśl o takim zięciu. Mógł wynagrodzić parobka pieniędzmi za ocalenie dziecka, jednak o zgodzie na ożenek nie mogło być mowy. Nie było innego wyjścia. Musiał Mateusz opuścić młyn i z żalem poszedł szukać zajęcia gdzie indziej. Tymczasem piękna Marianna snuła się jak duch po domu i całymi godzinami wystawała przy oknie i wypatrując ze smutkiem powrotu ukochanego. Starego młynarza nie wzruszała żałość córki.

 

W pewien wrześniowy dzień targowy zabrał młynarz Mariannę na rynek. Nawet kolorowe towary kramarzy nie rozweseliły dziewczyny. Uśmiech rozjaśnił jej twarz dopiero wtedy, gdy w tłumie dostrzegła Mateusza. Młodzi wymknęli się z hałaśliwej ciżby. Znaleźli cichy zakątek w cieniu miejskiego muru i cieszyli się swoją obecnością. Czujny Brunon odnalazł ich szybko, przegnał chłopaka, a córkę zabrał do domu. Miała siedzieć we młynie tak długo, aż zmądrzeje i wybierze wreszcie jakiegoś majętnego kandydata na małżonka. Młynarzówna była nieugięta i wolała umrzeć z głodu, niż wyjść za mąż bez miłości. Tak też się stało.

 

Dopiero śmierć jedynego dziecka uświadomiła Brunonowi, jakim był tyranem. Na cóż mu teraz majątek, kiedy nie ma go komu zostawić. Stracił zacięcie do pracy i a młyn w końcu podupadł i obrócił się w ruinę. Powiadano, że chciał Brunon odnaleźć Mateusza by go usynowić, ale chłopak przepadł bez wieści. Kiedy stary, zgorzkniały i schorowany młynarz zmarł, nikt nie przyszedł na jego pogrzeb. Ruinę nabył wkrótce nowy właściciel. Już po roku nad Bobrem znów kręciło się młyńskie koło, a odgłos pracujących rzeszot wskazywał, że nowa mąka sypie się przez sita i przetaki.

 

Młyńskich zabudowań już nie ma. O starym młynie przypomina tylko pensjonat. Mieszkający w pobliżu Żaganianie powiadają, że w pogodne letnie wieczory, w miejscu gdzie był jaz, pojawia się czasami zwiewna kobieca postać. To ponoć nieszczęsna Marianna, która wciąż czeka na swego ukochanego Mateusza.

 

 

 

W sąsiedztwie „Młynówki” zlokalizowana jest elektrownia wodna Żagań, zapora wodna z 1900 roku oraz Most Ludwika - Napoleon Ludwik książę de Valencay, syn i następca księżnej Doroty Talleyrand-Perigord.

 

 

 

Szlak Rododendronów - Żagań – Iłowa - Żagań

 

 

 

Kolor szlaku - zielony

 

Długość szlaku - 18km.

 

Stopień trudności - średni, trasa szybka

 

Rodzaj szlaku - krajobrazowo-kulturowy

 

 

 

Szlak Żagań-Iłowa przebiega przez teren bogaty w liczne walory turystyczne. Jednym z nich jest niewątpliwie rzeka Bóbr z dopływami: Czernej i Kwisy. Szlak rozpoczynamy przy Muzeum Obozów Jenieckich, następnie idziemy drogą leśną w kierunku Żagańca, docieramy do Konina Żagańskiego - największej wsi gminy Iłowa, Iłowa jest miejscem docelowym szlaku.

 

 

 

Wędrówkę zaczynamy przy muzeum Stalagu VIII C i Oflagu Luft3.Bardzo malownicza trasa pod względem przyrodniczym biegnąca doliną rzeki Czernej. Most Holenderski, aleja dębowa, niewielkie wzniesienia i paprocie jak w tropikach, a po drodze niesamowite atrakcje dla grzybiarzy. Przy wejściu na drogę asfaltową w Koninie Żagańskim wita nas przepiękny wiekowy dąb, kierujemy się w stronę Iłowej i przepięknego parku w stylu japońskim, witają nas rododendrony, mostek miłości oraz przepiękny pałac (obecnie szkoła) - to wszystko należy zobaczyć samemu, aby we właściwy sposób odebrać to co podarowała nam natura, a w mądrze ukształtowali artyści.

 

 

 

Muzeum Jeńców- Żagań słynie z wydarzenia jakie miało miejsce w czasie II wojny światowej - Wielkiej Ucieczki ze Stalag Luft 3, który był kompleksem hitlerowskich obozów jenieckich. Wydarzenie to doczekało się wielu publikacji książkowych i ekranizacji filmowych. W 1963 r. nakręcono film „Wielka Ucieczka” ze Stevem McQueenem i Charlesem Bronsonem w rolach głównych, a w 1988 r. „Wielka Ucieczka II”, w którym główną rolę zagrał Christopher Reeve. Inną udaną ucieczkę z tego obozu sfilmowali Brytyjczycy w 1950 r. Muzeum Obozów Jenieckich i cmentarze jenieckie znajdują się przy ulicy Lotników Alianckich. Co roku obchodzone są uroczystości upamiętniające to wydarzenie. W 2009 roku rekonstrukcję Wielkiej Ucieczki z udziałem międzynarodowych grup rekonstrukcyjnych poprowadził Bogusław Wołoszański. W obchodach rocznicy Wielkiej Ucieczki uczestniczą setki gości zagranicznych, żołnierze RAF, ambasadorowie i przedstawiciele rządu.

 

 

 

Żaganiec (przed 1945 - Hermsdorf b. Sagan) – wieś położona w województwie lubuskim, w powiecie żagańskim, w gminie Iłowa, nad Czerną i Lubatką, w Puszczy Żagańskiej (Bory Dolnośląskie). Przez wieś biegnie droga wojewódzka nr 296, stanowiąca zachodnią granicę największego w Polsce poligonu wojskowego – OSP Żagań-Świętoszów. Poniżej ujścia Lubatki do Czernej znajduje się wyremontowana i oddana do użytku w 2009 mała elektrownia wodna o mocy zainstalowanej ok. 30 kW. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego. Liczba ludności: 102 (dane z 2010 roku).

 

 

 

Konin Żagański – największa wieś gminy Iłowa. Założona została około 1250 roku przez chłopów przybyłych z krajów środkowo-niemieckich. Będąc w Koninie Żagańskim nie sposób nie zwrócić uwagi na kościół pw. Św. Bartłomieja, zbudowany w stylu gotyckim w 1505 roku z inicjatywy rodu von Schellendorf. Z renesansowo-barokowego wnętrza kościoła najcenniejsze są fragmenty tryptyku późnogotyckiego z 1506 roku, dłuta Mistrza z Gościszowic, odrestaurowany pomnik nagrobny Christopha i Heleny von Schellendorf i renesansowa płyta nagrobna Heinricha von Schellendorfa. Równie cennym zabytkiem jest dzwon odlany w 1586 roku, o średnicy 119 cm. Jest ozdobiony przepięknym wizerunkiem Matki Boskiej. Należy pamiętać, że na początku II wojny światowej w Koninie Żagańskim istniał dulag – obóz przejściowy dla kilku tysięcy polskich żołnierzy i podoficerów. Obóz zlikwidowano w kwietniu 1940 roku.

 

 

 

Iłowa - powstała w X wieku na rozstajach szlaków handlowych, prowadzących z Żagania do Zgorzelca, Legnicy oraz Gubina, w tamtym okresie była to osada leśna. Prawa miejskie Iłowa nabyła w 1679 roku.

 

 

 

Zespół Pałacowo - Parkowy zbudowany został w 1626 r. przez Barona Christopha von Schellendorfa. Wspaniałą rezydencją uczynił go Hrabia Fryderyk von Promnitz, który podjął się przebudowy i rozbudowy istniejącej budowli. Po śmierci Fryderyka spadkobiercą w 1712r. został jego roczny syn Baltazar II, który objął ojcowiznę mając 25 lat. Po powrocie do Iłowej odnowił podupadającą posiadłość. Nie miał potomka i po jego śmierci pałac przechodził przez ręce różnych właścicieli, którzy o niego nie dbali.

 

 

 

Szczęśliwie dla Pałacu w roku 1902 posiadłość kupił Hrabia Rzeszy Niemieckiej Friedrich von Hochberg. Ozdobił pałac rzeźbami i płaskorzeźbami. Zbudował tarasy, obsadzając je niezwykle rzadkimi okazami storczyków i cisów. Sprowadzał wielu znanych i cenionych artystów, dbając o swoją nową siedzibę. Bawarski architekt Robert Klaus zbudował drugą wieże pałacową, spełniającą rolę amatorskiego obserwatorium astronomicznego. Włoski artysta Philippi ozdobił sale stiukami i boazeriami w stylu barokowym. Park nabierał świetności, budowano fontanny, sadzono egzotyczne rośliny. Między odgałęzieniami rzeki Czernej znajdowały się małe altanki i mostki nawiązujące do kultury dalekiej Japonii. Pałac przestał być rezydencją ziemską i stał się budynkiem szkolnym.

 

 

 

Park w Iłowej jest jednym z najpiękniejszych założeń ogrodowych na Śląsku, założony w XVII w jako ogród renesansowy przy dworze. W II połowie XVIII wieku park powiększono i przekształcono w park krajobrazowy. W latach 1901-1905 park rozbudowano zakładając m.in. ogródek japoński. Obecnie ozdobą 20 hektarowego parku jest bogaty w starodrzew z licznymi pomnikami przyrody (dęby, buk, lipy, aleja grabów), różaneczniki oraz ogród w stylu japońskim.

 

 

 

Wiadukt parkowy nad ulicą ogrodową w Iłowej, w miejscowej tradycji nosi nazwę: "Mostek Miłości". Prawdopodobnie w roku 1905, 50-letni Friedrich Hochberg ożenił się z młodą lecz ubogą, 19-letnią baronówną Gizelą von Salzbach-Gratz. Według miejscowej legendy, młoda hrabina zdradzała męża na prawo i lewo. Prawdopodobnie Friedrich przydybał na tym mostku żonę "na gorącym uczynku", po czym osadził ją w pałacowym areszcie. Kiedy młoda kobieta odzyskała w końcu wolność, wykorzystała moment nieuwagi męża, wykradła biżuterię i część gotówki, po czym ślad po niej zaginął. W 2008 roku został przeprowadzony gruntowny remont.

 

 

 

Szlak Żagań-Małomice-Żagań

 

Kolor szlaku - szlak czerwony
stopień trudności - trudny

 

Rodzaj trasy - krajobrazowo-kulturowa
długość trasy - ok. 30 km.

Wiedzie on przełomem Bobru, od Małego Bożnowa po drodze mijamy pozostałości po folwarkach przynależnych do żagańskiego pałacu. Po prawej stronie trasy jeden z najdłuższych murowanych wiaduktów kolejowych w Europie 21 łukowatych sklepień, wg budowniczych dróg i mostów budowlana perełka - służy do dzisiaj - a na samej trasie mijamy pozostałości po młynie - przepiękne buki rosnące na stoku brzegu Bobru aż do Bukowiny Bobrzańskiej. Dalej wzgórze Kammlera - najwyższy punkt widokowy. Po około 300m oczom naszym ukazuje się niesamowity widok - malownicze ujście Kwisy do Bobru. Z Małomic do Rudawicy i przez Trzebów do Żagania mijamy bardzo ciekawe obiekty sakralne i parki krajobrazowe.

 

 

 

Zespół Poszpitalny Księżnej Doroty

 

 

 

XIX wieczny kompleks szpitala św. Doroty składa się z kościoła p.w. Krzyża Świętego, kapliczki Loterańskiej, właściwej siedziby szpitala z kaplicą p.w. św. Doroty oraz zbudowanych później kilku budynków dodatkowych, z których wyróżnia się tzw. Dom Marii usytuowany przy ulicy Żelaznej. Autorem projektu szpitala był nadworny architekt księżnej żagańskiej Doroty, Leonard Dorst Schatzberg. Budowla utrzymana jest w ulubionym stylu chlebodawczyni projektanta, neogotyku.

 

 

 

Kaplica mieści się w budynku szpitala św. Doroty. Kamień węgielny pod budowę kaplicy położono 3 maja 1851 roku, w 1859 budowę zakończono. We wnętrzu zwraca uwagę piękny ołtarz skrzydłowy z końca XV wieku. Scena środkowa przedstawia Ukoronowanie Marii, po bokach: Zwiastowanie, Nawiedzenie, Narodziny Chrystusa, Modlitwa Trzech Króli, w predelli - Śmierć Marii. Na szafie ołtarzowej stoją, każda innego pochodzenia, figury Zbawiciela, Marii i ulubionego ucznia Chrystusa. Ponadto w kaplicy zobaczyć można rzeźbę przedstawiającą Męczeństwo św. Doroty oraz obraz przedstawiający św. Jadwigę w sukni zakonnicy.

 

 

 

Nad wejściem, we wnętrzu umieszczona jest płaskorzeźba głowy Chrystusa. W wyposażeniu kaplicy znajdujące się ławki i żyrandol są w stylu neogotyckim. Wejście do kaplicy stanowią drzwi w obramieniu nawiązującym do gotyku płomienistego. W zwieńczeniu wstawiono figurki dwóch aniołów, pomiędzy którymi jest rzeźba Matki Boskiej.

 

 

 

Kościół pw. Św. Krzyża wzniesiony z pieniędzy fundacji księżnej Doroty Talleyrand w 1849 roku. Według projektu Leonarda Schatzberga z wykorzystaniem reliktów gotyckiej kaplicy. Wnętrze z bogatym wyposażeniem stolarsko-rzeźbiarskim i kowalskim, posiada jednolity neogotycki charakter o dużych wartościach artystycznych. W kościele miejsce ostatniego spoczynku znaleźli katoliccy członkowie rodziny księżnej: Katarzyna Wilhelmina, Dorota Talleyrand-Perigord i jej syn Ludwik Napoleon. Obok Kościoła dawny szpital św. Doroty.

 

 

 

Mały Bożnów. Na terenie gminy Żagań prawdopodobnie na polecenie Henryka Brodatego, kasztelan żagański lub jego następcy na urzędzie prowadzili akcję kolonizacyjną. W rezultacie tych działań zasiedlone zostały znaczne obszary puszczy na wschód od rzeki Bóbr po Kożuchów-Szprotawę. Akcja zagospodarowania puszcz granicznych przypada na wiek XIII. W wyniku tych działań powstały nowe wsie w tym Bożnów, który jest podzielony na dwie części. Mały Bożnów to część książęca od strony Żagania gdzie był zlokalizowany folwark, który na przestrzeni lat zmieniał właścicieli. Do tej części należą domy w piasku a także niektóre domostwa w części południowo-zachodniej przy Żaganiu.

 

 

 

Moczyń. Osiedle Żagania obchodzące w 2006 roku 650-lecie. Osiedle posiadające własny Kościół, szkołę podstawową. Z pewnością najciekawszą budowlą zlokalizowaną na terenie Moczynia jest ceglany most kolejowy na rzece Czernej, wzniesiony w latach 1845-1846. Jest jednym z najstarszych obiektów związanych z historią Żagańskiego kolejnictwa. Jego budowę rozpoczęto w maju 1845 roku, kiedy zapadła decyzja o przyłączeniu głogowsko-żagańskiej bocznej linii kolejowej do Dolnośląsko-Marchijskiej kolei Żelaznej w Jankowej Żagańskiej. W pobliżu można często usłyszeć wystrzały czołgów ponieważ niedaleko, kilkaset metrów od zabudowań znajduje się strzelnica czołgowa.

 

 

 

Most Holenderski - drewniany most wzniesiony w 1997 roku przez saperów holenderskich w ramach ćwiczeń prowadzonych na Żagańskim poligonie wojskowym.

 

 

 

Bukowina Bobrzańska - wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie żagańskim, w gminie Żagań. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego. Na terenie wsi znajduje się Kościół filialny Matki Boskiej Różańcowej. Pierwotny wczesnogotycki kościół zbudowany został w drugiej połowie XIII wieku. Obecną neogotycka formę uzyskał w wyniku przebudowy, dokonanej w roku 1856. W tym czasie przemurowano okna, obramowano cegłą szczyty oraz dostawiono wieże i kruchtę. Kamienny, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium, z zakrystią i kaplicą od północy. Od zachodu przylega ośmioboczna wieża konstrukcji słupowej o ścianach zwężających się ku górze pokrytych łupkiem. Wystrój wnętrza neogotycki z 1856 roku. Z wyposażenia starszego zachowany gotycki ołtarz (XV w.), rzeźba św. Anny (XV w.) oraz dzwon z 1469 roku.

 

 

 

Małomice – Zielona Wyspa w Borach Dolnośląskich. Większa część gminy Małomice jest położona w Borach Dolnośląskich, posiada naturalne granice w postaci cieków wodnych, które stanowią rzeki Bóbr, Kwisa i Ruda oraz leśne mokradła.

 

 

 

Kościół barokowy zbudowany w 1732 roku jako zbór ewangelicki z fundacji ówczesnych właścicieli dóbr małomickich. Nieużytkowany po II wojnie światowej uległ częściowej dewastacji. Po przejęciu przez Kościół Polskokatolicki został wyremontowany w latach 1982-1984 i stał się siedzibą nowo utworzonej parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Jest to barokowa budowla, murowana z cegły, założona na rzucie ośmiokąta z pięcioboczną absydą od zachodu i kolistą klatką schodową, częściowo wtopioną w mur północno-zachodniej ściany. Wnętrze jest nakryte kopułą z latarnią. Elewacje rozczłonkowane pilastrami oraz hemisferycznymi niszami. Dach mansardowy z ośmioboczną latarnią, zwieńczoną baniastym hełmem. Wewnątrz zachowało się kilka kamiennych płyt nagrobnych, m.in. gotycka z 1414 roku oraz szereg renesansowych z drugiej połowy XVI wieku z płaskorzeźbami przedstawiającymi postacie rycerzy z rodu Kotwiczów i Miliczów.

 

Pałac (obecnie nie istnieje) wybudowany został pod koniec XVII wieku. Wzorowany był na rezydencji Lubkowiców w Żaganiu. Pałac zniszczony został w czasie ostatniej wojny.

 

Ogród regularny – barokowy – z pewnością założony został przy wspomnianym powyżej pałacu. Jego istnienie potwierdzają dzisiaj głównie przekazy ikonograficzne.

 

Park krajobrazowy założony został na zlecenie potomka Fabiana von Dohna-Schlodien (1802-1871). Jego projektantem był Eduard Petzold, który od 1872 roku, pracował nad projektem parku, a następnie nadzorował jego wykonanie. Park położony jest w północnej części miejscowości.

 

Dawny folwark zlokalizowany przy dzisiejszej ulicy Tadeusza Kościuszki. Na jego terenie znajdują się dwa budynki gospodarcze z początku XIX wieku. Są to długie budowle parterowe, nakryte dachami naczółkowymi.

 

Żelisław- Wieś - miejsce gdzie Kwisa łączy się z Bobrem.

 

Rudawica – (niem. Eisenberg) - Kościół filialny Wniebowzięcia NMP, Gotycki, zbudowany w XIV wieku (pierwsza wzmianka w roku w 1376). Rozbudowany w pierwszej połowie XVI stulecia przez poszerzenie korpusu w kierunku południowym i wschodnim oraz dobudowę zakrystii z emporą. Murowany z kamienia i cegły, salowy, zamknięty od wschodu trójbocznie. Wnętrze nakryte sklepieniem krzyżowo-gwiaździstym, wspartym na ustawionej pośrodku kolumnie. Kolumna ta wzbogaca przestrzeń sali rozdzielając ją jakby na dwie nawy. Do korpusu od północy przylega zakrystia z emporą, przesklepiona sieciowo. Od strony zachodniej, na osi założenia czternastowiecznego, przylega przekątna wieża, murowana, w partii górnej drewniana, zwieńczona cebulastym hełmem gontowym. Wyposażenie wnętrza późnobarokowe. Z okresu wcześniejszego zachowana późnogotycka chrzcielnica (I poł. XVI wieku), renesansowy obraz Chrystusa w ogrodzie oliwnym (II poł. XVI wieku) i późno renesansowy chór muzyczny z pierwszej połowy XVII wieku.