Lubuskie krajobrazowo. Najciekawsze wieże i punkty widokowe.

Województwo lubuskie ze względu na ukształtowanie terenu nie ma tak dobrych warunków do eksponowania walorów krajobrazowych jak tereny górskie i podgórskie. Najwyższe wzniesienie – Góra Żarska, wznosi się raptem na 226,8 metra n.p.m. Jednak największa w Polsce lesistość, wynosząca blisko 50%, wysoka jeziorność na północ od Odry oraz niskie zaludnienie sprawiają, że przeważa tutaj harmonijny krajobraz naturalny. Niestety, widok ten jest zauważalny dopiero z pewnej wysokości, co widzimy w ostatnich latach dzięki coraz powszechniejszym dronom. Innym sposobem podziwiania lubuskich krajobrazów są wieże widokowe. Pozwalają one wznieść się na kilkanaście-kilkadziesiąt metrów ponad powierzchnię terenu naszego płaskiego województwa. 

W ostatnich latach powstało wiele drewnianych wież widokowych zrealizowanych przez Lasy Państwowe, jak chociażby duże obiekty w nadleśnictwach: Lipinki (wieża o wysokości 29,5 m, na trasie ścieżki w Geoparku UNESCO Łuk Mużakowa), Sława Śląska (wieża Joanna o wysokości 40 m, z widokiem na Jezioro Sławskie) i Bogdaniec (wieża na skarpie pradoliny Warty koło Nowin Wielkich oraz wieża przy jeziorze Wielkim koło Witnicy). Mniejsze platformy widokowe znajdują się w nadleśnictwach: Cybinka (przy ścieżce „Ptasi Raj”), Świebodzin (platforma koło Zagórza), Bytnica (wieża obserwacyjno-widokowa „Basiorówka”przy Łąkach Dobrosułowskich) i Strzelce Krajeńskie (platforma widokowa w rezerwacie „Buki Zdroiskie”). Na uwagę zasługuje również działalność niektórych samorządów. W 2015 roku Gmina Pszczew zbudowała trzy duże drewniane wieże w pobliżu miejscowości: Świechocin, Silna (nad jeziorem Chłop) i Zielomyśl (na Górze Trębacza). Każda z wież ma sześć kondygnacji i wysokość 18,66 m. Gmina Dobiegniew wybudowała wieżę o wysokości 12 metrów nad jeziorem Ogardzka Odnoga koło Chomętowa. W Jodłowie, nad jeziorem Tarnowskim Dużym powstała wieża o wysokości 9 metrów, a nad jeziorem Łubowo, w Zagórzu koło Drezdenka, o wysokości 6,8 metra. Jednak największym „potentatem wieżowym” jest Park Narodowy Ujście Warty. W jego ofercie turystycznej znajduje się 6 wież i platform widokowych, z czego najbardziej znane, to oszklona wieża widokowa o wys. 20 m, przy budynku Dyrekcji Parku Narodowego Ujście Warty oraz drewniana wieża widokowa o wysokości 16 m, na Czarnowskiej Górce przy drodze z Kostrzyna do Słońska, która nawiązuje stylem do budowli szachulcowych - tradycyjnej formy budownictwa w rejonie Ujścia Warty. Warto jeszcze wspomnieć o drewnianej wieży koło Pniewa, z widokiem na kilka obiektów Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego. Łącznie udało się zidentyfikować w województwie lubuskim 20 drewnianych wież i platform widokowych. 

Drugą grupą obiektów widokowych są murowane wieże kościelne, ratuszowe, zamkowe oraz inne zabytkowe budowle, przystosowane do ruchu turystycznego. Niestety w województwie jest ich zaledwie kilkanaście, choć potencjał jest bardzo duży. Do najbardziej udanych adaptacji należą dwie kościelne wieże, w Gubinie i Żaganiu. Gubińska platforma widokowa na wieży kościoła farnego o wysokości ok. 60 m, jest najwyższym punktem widokowym w całym regionie. Fara jest dostępna dla zwiedzających od czerwca do września. W Żaganiu neogotycka wieża o wysokości 80,5m, dobudowana w 1846 roku do dawnego Kościoła Łaski, po remoncie w 2004 roku, zastała udostępniona zwiedzającym od maja do października. Inne obiekty z możliwością całorocznego, odpłatnego zwiedzania, to neorenesansowa wieża ratuszowa w Świebodzinie, XVI-wieczna Baszta Ostrowska w Gubinie oraz 35-metrowa baszta zamku joannitów w Łagowie. Sporo jest obiektów udostępnionych bezpłatnie, jak kamienna wieża widokowa w Ośnie z 1937 roku, z widokiem na pobliskie Jezioro Reczynek, czy zabytkowa wieża z 1864 roku w Zielonym Lesie koło Żar, odrestaurowana przez Nadleśnictwo Lipinki. Z jej tarasu widokowego na wysokości 15 metrów, przy dobrej pogodzie widać nawet Śnieżkę oddaloną o 105 km. 
Warto wspomnieć również o nietypowych obiektach widokowych, takich jak zabytkowy wiadukt kolejowy z 1909 roku w Łagowie o wysokości 25 metrów, z którego roztacza się  widok na zamek i miasteczko, czy pozostałości mostu na Odrze w Kłopocie, wysadzonego w 1945 roku. Obecnie ruiny o długości ok. 200 m, stanowią, chętnie odwiedzaną przez fotografów, platformę widokową na malowniczą dolinę Odry. Również zabytkowy most kolejowy w Stanach koło Nowej Soli z 1908 roku, udostępniony w tym roku dla rowerzystów, jest świetnym miejscem skąd można podziwiać Odrę.  

Najnowsze obiekty widokowe w województwie lubuskim to murowana 41-metrowa wieża widokowa w Jeziorach Wysokich koło Brodów wybudowana w 1999 roku, Dominanta (nazywana również Pająkiem) w Gorzowie Wielkopolskim, oddana do użytku w 2007 roku oraz zielonogórska Palmiarnia z tarasami widokowymi na wysokości 14 i 18 m, zamontowanymi w czasie przebudowy w 2008 roku.

Osobną kategorią są punkty widokowe, czyli najczęściej miejsca bez infrastruktury turystycznej, ale oferujące niezwykłe widoki. Duży potencjał eksponowania krajobrazu znajduje się wzdłuż wielkich dolin rzecznych: Odry, Warty i Noteci, z otwartymi szerokimi panoramami oraz w mniejszym stopniu wzdłuż dolin Nysy Łużyckiej, Obry i Bobru. 

Wyjątkowo dużo naturalnych punktów widokowych, na szeroką do 10 km dolinę Warty, znajduje się na krawędzi Wysoczyzny Gorzowskiej. Jeden z najbardziej spektakularnych widoków w województwie lubuskim rozpościera się ze wzgórza w Santoku, u stóp kamiennej wieży górującej nad wsią. Widać stąd, położoną 50 metrów poniżej, dolinę Warty i ujście Noteci. W oddali majaczy leśny masyw Puszczy Noteckiej, a nieco bliżej, za rzeką – malowniczy teren rezerwatu „Zakole Santockie” z wiekowymi dębami. Nie mniej ciekawy widok można podziwiać w pobliskim Czechowie, przy ulicy Na Skarpie, która jest drogą gruntową, skąd roztacza się wspaniała panorama na rozległą dolinę Warty, położoną 45 metrów poniżej. Po drugiej stronie Gorzowa, w rezerwacie „Gorzowskie Murawy” znajdują się cztery punkty widokowe: Złoty Widok, Grodziszcze, Winnica i Zielony Widok, połączone siecią dobrze oznakowanych szlaków. Najbardziej spektakularny, tzw. Złoty Widok na połyskujące w słońcu zakole Warty, szeroką dolinę rzeki oraz malownicze Wieprzyce zapiera dech w piersiach.  
Również w samym Gorzowie Wielkopolskim jest wiele niezwykłych miejsc widokowych. Jeden z najbardziej znanych punktów to słynne Schody Donikąd. Pięknie prezentuje się stąd Katedra oraz panorama miasta. Obecnie, w związku z zamknięciem schodów, dojście jest możliwe od strony Amfiteatru. Wspaniały widok na dolinę Kłodawki roztacza się z pawilonu  na Kozaczej Górze w Parku Zacisze. Ta budowla z 1909 roku w kształcie greckiej świątyni nazywanej monopterosem wspiera się na sześciu doryckich kolumnach. Z ulicy Widok rozpościera się jeden z najbardziej harmonijnych widoków w mieście. Łagodnie falujące zielone wzniesienia niezabudowanej dolinki wcinają się w masyw Wysoczyzny Gorzowskiej. W oddali widoczne są wieże Katedry i Białego Kościoła, a dach Filharmonii wtapia się w falujący krajobraz. Piękne widoki na dolinę Warty, choć wymagające uczytelnienia, znajdują się również w okolicach ulic Sportowej, Chopina, Poniatowskiego i Kirkora. 

Kolejną doliną o wybitnych walorach krajobrazowych jest dolina Odry. Znajdują się tutaj  wspaniałe naturalne punkty widokowe jak np. wzgórza na ścieżce edukacyjnej przez murawy przy Muzeum Łąki w Owczarach, grodzisko na skraju najbardziej stromej odrzańskiej skarpy w Gostchorzu, panorama wielkiego zakola Odry i ujścia Obrzycy na terenie winnicy „Stara Winna Góra” w Górzykowie oraz położona niedaleko Bobrowników Biała Góra (98,9 m n.p.m.) - wierzchołek wysokiej skarpy odrzańskiej, stanowiącej końcowy fragment Wału Zielonogórskiego z widokiem na położone 40 metrów poniżej, malownicze zakole Odry w otoczeniu nadrzecznych lasów łęgowych. W Krośnie Odrzańskim, w ramach kończonego właśnie projektu rewitalizacji, w Parku Tysiąclecia powstała promenada widokowa,  natomiast  w położonym na wysokiej skarpie Bytomiu Odrzańskim, walory widokowe tego miejsca wykorzystano podczas rewitalizacji, budując tutaj  liczne ścieżki spacerowe z punktami widokowymi, fontannami i miejscami wypoczynku.

W kilku miejscach województwa ciekawe, naturalne ukształtowanie terenu zostało umiejętnie wykorzystane w parkach pałacowych do wyeksponowania walorów krajobrazowych w postaci polan i osi widokowych. W parku w Gliśnie, na wzgórzu, na zamknięciu osi widokowej, znajduje się romantyczna ruina z basztą skąd rozpościera się piękny widok na pałac, nawiązujący stylem do królewskiej rezydencji Sanssouci w Poczdamie. W Dąbroszynie, w tzw. parku górnym, na zboczach doliny Warty, w 2014 roku odrestaurowano pawilon widokowy zwany „Świątynią Cecylii”. Przy okazji warto również zwiedzić tzw. park dolny przy pałacu, z długą osią widokową. W parku w Żaganiu można podziwiać Linię Birona - główną oś widokową, biegnącą w kierunku południowo-zachodnim z pałacowego dziedzińca, na  którym rosną cztery sędziwe platany, upamiętniające córki księcia.  Jednak najbardziej spektakularne panoramy krajobrazowe znajdują się w Łęknicy, w Parku Mużakowskim wpisanym na listę UNESCO. Miejsce przełomu Nysy Łużyckiej przez Łuk Mużakowa, już ponad 200 lat temu zostało wykorzystane przez księcia Pücklera, który zaczął tworzyć tutaj swój park. Dzisiaj, po stronie polskiej znajduje się kilka punktów widokowych, z których roztaczają się niezwykłe panoramy, sukcesywnie odsłaniane od 1988 roku podczas prac rewitalizacyjnych. Najbardziej spektakularne widoki zobaczymy przy Kamieniu Pücklera, z tarasu Mauzoleum, Mostu Książęcego i ze Złotego Wzgórza. Warto wybrać się rowerem tzw. Drogą Panoramiczną, wiodącą wschodnią krawędzią doliny Nysy.
Podobnie wiele atrakcyjnych widoków można byłoby „otworzyć” niewielkim kosztem, usuwając samosiewy drzew i krzewów, które przez lata zdążyły je przesłonić. Przykład sukcesywnie wyłaniających się, wspaniałych panoram w Parku Mużakowskim pokazuje, że niekiedy widok ten jest na wyciągnięcie ręki. Wystarczy tylko go odsłonić. 

Artykuł ten rozpoczyna szerszy temat poszukiwania miejsc widokowych na terenie województwa lubuskiego. Jeżeli znają Państwo jeszcze jakieś ciekawe, ogólnie dostępne miejsca widokowe - proszę o informację na adres: m.maciantowicz@wp.pl